Maand: februari 2022

Soms in je leven kom je iets tegen, dat je de ogen doet uitwrijven. In mijn geval gebeurde dat in 2019. Ik ontmoette een Nederlands heerschap met Zwitsers – Braziliaans verleden. Het was in Rotterdam, aan de nieuwe Maas… Het ging om een zakelijk voorstel. Deelname in een “global start up”, en het diende een goed doel. Er was een ambitieus plan. In een paar jaar moest dat tot wereldwijde expansie en notering aan één of meerdere internationale beurzen leiden. Met die beursgang zouden al gauw honderden miljoenen gemoeid zijn.

Tijdens ons gesprek deed mijn gesprekspartner enkele opzienbarende mededelingen. Één daarvan betrof het regenwoud in Brazilië. Hij zou er 435.000 hectaren tropisch regenwoud en drie ethanol fabrieken bezitten.

MIDDEN IN BESCHERMD GEBIED IN DE STAAT AMAZONAS

Het zuidelijk gedeelte van Brazilië’s grootste staat – Amazonas – is één van de meest ontboste streken in het hele Amazonegebied. Rond het stadje Apui (22.000 inwoners), met een oppervlakte van 5,5 miljoen hectaren 30 % groter dan heel Nederland, bevindt zich de “Fazenda Boa Fé”. Geen boerderij, zoals je misschien denkt, maar een tropisch regenwoud. Het beslaat een groot deel van het bos tussen twee rivieren: de Guariba en de Aripuana, 435.000 hectare in totaal. Het omvat de “Sustainable Development Reserve” rond de oevers van de Aripuana, bedoeld voor duurzame ontwikkeling, vooral gericht op kansen voor de oorspronkelijke bewoners van het gebied.

De Fazenda Boa Fé maakt deel uit van de “Mozaïek van Apui” een beschermd gebied van 2,5 miljoen hectaren net boven de staat “Mato Grosso”, en is gereguleerd in een beheerplan dat onder president Lula in het eerste decennium van deze eeuw gestalte kreeg. De instelling van deze zone was er met name op gericht de oprukkende veeteelt vanuit Mato Grosso een halt toe te roepen.

Ondanks dat ging 150.000 hectaren van het regenwoud van de gemeente Apui in de laatste 10 jaar verloren aan – grotendeels – illegale houtkap en brandstichtingen. Daarvóór viel het gebied ten prooi aan een aantal ernstige incidenten zoals de gewelddadige vedrijving van de geïsoleerd levende Kawahiva- stam uit hun natuurlijke leefomgeving, de vernietiging van de copaïba- bomen rond de Aripuana, waardoor de bewoners hun voornaamste inkomstenbron (copaïba hars, en de daaruit gewonnen olie) verloren, de aanleg van illegale wegen door houthakkers, en het plaatsen van borden waarop de bewoners de toegang tot hun natuurlijke leefomgeving werd ontzegd.

GROOTSCHALIGE ILLEGALE LANDHANDEL IN DE MOZAÏEK VAN APUI

Oorspronkelijk werd 40 % van het gehele mozaïek geclaimd door een coöperatie met 1.036 leden. Ze opereerden vanuit de stad Colniza in Mato Grosso, juist ten zuiden van de Mozaïek. Colniza is met 50 moorden per jaar op 25.000 inwoners de meest gewelddadige stad van heel Brazilië, en vrijwel al die moorden zijn gerelateerd aan “landkwesties”. De coöperatie was betrokken bij zowat alle misstanden in de Mozaïek in die jaren.

Bovendien maakte de coöperatie zich schuldig aan de illegale verkoop van kavels in het beschermde gebied. De leden betaalden contributie, en daarmee werden advocaten bekostigd die gronden in de Mozaïek op aanvraag “legaliseerden”. En dat kan niet… Je kunt in Brazilië weliswaar grond “kraken”, en je kunt dat ook officieel registreren (in de zg. CAR-registratie), maar de grond wordt daarmee geen eigendom, en je mag er ook niets mee zonder door geautoriseerde overheidsorganisaties verleende vergunningen.

HOE DE FAZENDA BOA FÉ IN NEDERLANDS- ZWITSERSE HANDEN KWAM

Bij de totstandkoming van het beheerplan voor de regio vindt een herverdeling van de gronden plaats. De Fazenda – die onderdeel uitmaakt van de voormalige gronden van de coöperatie – komt op basis van een oud bezitsdocument uit 1912 in handen van een bedrijfje “Boa Fé Participacoes Ltda”, (Boa Fé) in een buitenwijk van Sao Paolo, 4.000 kilometer verwijderd van de locatie van de grond.

De eigendom van de gronden is echter niet duidelijk uit het document. Het komt in Brazilië vaak voor dat gronden worden toegewezen op basis van dit soort oude – vaak gemanipuleerde – documenten. De Brazilianen hebben er een woord voor: “GRILAGEM”, en zien het als een vorm van landroof.

Dat bedrijfje, (Boa Fé) is op dat moment voor bijna 50 % in handen van het Liechtensteinse bedrijf “Natural Resources Development” (NRD), dat onder Nederlandse leiding staat. De overige 50 % staat indirect onder controle van een Braziliaanse advocaat, die eerder aan Semper Verde verbonden was, en de coöperatie vertegenwoordigde in de onderhandelingen met de gemeente Apuí. Diezelfde advocaat werd in 2007 aangeklaagd wegens de aanleg van een illegale weg in de Mozaïek, en was betrokken bij diverse incidenten rond houtkapactiviteiten in de gemeente Barreirinha in het noordoosten van de staat.

Later zou NRD ook zowat de gehele overgebleven helft in handen krijgen. Het “bezit” wordt gewaardeerd op tientallen miljoenen dollars, en ondergebracht in een Caribisch belastingparadijs.

EEN BIZARRE BESTEMMING VOOR DE FAZENDA IN ZUID- EUROPA

Diezelfde gronden worden in Augustus 2010 door een andere Nederlander vanuit een Zwitsers bedrijf als onderpand aangeboden voor een zonnepanelenproject in Cadiz (Spanje). Dat zonnepanelenproject is via een ingenieuze constructie langs een beursgenoteerd fonds in Budapest (Hongarije) eveneens in handen van het fonds in de Cariben, waarover enkele Nederlanders de regie voeren.

De affaire is voor mij de aanleiding geweest tot het schrijven van mijn boek “Het Woud van Tocantins”. Als je wil weten hoe dit verder gaat, en wat er vandaag aan de hand is in de Fazenda Boa Fé en de regenwouden van Liberia, dan kunt je het daarin lezen. Het persbericht waarin de transactie wordt aangekondigd kun je hier lezen…